Procida

Ik ontwaak in een zee van rust op het eiland Procida. Die rust houdt bij het verlaten van het hotel al snel op. Hier loopt een voor dit eiland zo kenmerkend smalle straat, waar ondanks het gebrek aan ruimte auto’s, motorino’s en mini versies van vrachtwagens veelvoudig doorheen scheuren. Het is zo smal dat de spiegels moeten worden ingeklapt om de straten te passen. Voor een voetganger is het goed oppassen en soms ronduit gevaarlijk om zonder zicht op wat komen gaat door de bocht te lopen.

Gisteren gaven Patricia en ik een lezing voor een groep internationale studenten, allen Nederlands studerend op universiteiten in o.a. Salamanca, Napels en Hamburg. Wij waren uitgenodigd door de Taalunie om in een week die in het teken stond van de Nederlandse taal een culturele noot toe te voegen aan het aanbod van de cursus. Na afloop van de presentatie dineerden wij aan grote tafels. Het gesprek ging over calvinisme en de Nederlandse cultuur. Ik sprak lang met Eva, een Madrileense die enige tijd in Zeist heeft gestudeerd. Haar ongeremde kritiek op de Nederlandse cultuur werkte verfrissend en bevrijdend. Nederlanders onder elkaar zouden dit onderwerp liever vermijden, de gemiddelde Nederlander houdt niet van kritiek op zichzelf.

Het eiland Procida is pittoresk en onwaarschijnlijk mooi. Het is een van de eilanden voor de kust van Napels dat nog aan het tourisme lijkt te zijn ontsnapt. Met name de film Il Postino maakte het eiland bekend en op sommige plaatsen op het eiland wordt hier nog aan herinnerd.
Er hangt echter ook een donkere wolk boven het eiland, getuige de overal aanwezige protest uitingen: Liberti Subito!
In februari werd de Italiaanse olietanker Savina Caylun door vijf piraten aangevallen. De aanval vond plaats op zo'n 880 zeemijl van Somalië en 500 mijl van India", met aan boord negen matrozen van het eiland Prochida. Sindsdien zitten de mannen en familieleden of bekenden van veel Procidanen vast. De Italiaanse regering kan of wil niets doen. De diplomatie met Somalie is door gebrek aan zittend bestuur in het land vrijwel onmogelijk. De situatie is uiterst precair, geweld kan niet worden gebruikt om de zeelieden te bevrijden, men leeft immers op een drijvende bom. Het losgeld dat in februari werd gevraagd is inmiddels verhondervoudigd.

Scampia

Op het eerste gezicht lijkt het restaurant gesloten, tafels staan opgestapeld langs de muren. Een zwaarlijvige man met vingers als worsten en een vetkwab in zijn nek gebaard ons uitnodigend naar binnen. Binnen is het nog warmer dan buiten, de pizzaoven draait er op volle kracht. We bestellen pizza margharita en terwijl we wachten arriveert een tweede zwaarlijvige man, zijn broer. Er blijken er elf te zijn en gedurende de maaltijd komen er nog een aantal voorbij.

Scampia is de eerste wijk van voor de werkloosheid van Napels, gebouwd na de aardbeving van 1980. De gebouwen Le Vele (de zeilen) zijn het bekendste embleem van de ernstige armoede en sociale problematiek. Le vele staan onder druk, sommigen zijn al gesloten maar opnieuw gekraakt. De gemeenschap probeert met de bouw van een nieuw sociaal woonproject pal naast het complex het tij van zware criminaliteit en sociale wanpraktijken te keren.

De mensen die we tegenkomen benaderen ons uiterst vriendelijk, zij zijn het imago van de wijk zat. De kruidenier van een winkel tegenover een Vela is er zich bewust van hoe zijn wijk van buitenaf wordt gezien. Hij doet alsof hij mijn camera wil stelen en trekt gekscherend aan de cameraband.
Later is hij bereid mee te werken aan ons fotografie verzoek en organiseert toegang tot het dak. De perfecte locatie voor een detail opname van het wonderbaarlijke gangenstelsel tussen de tweezijden van het symmetrische gebouw. Achter Le Vele ligt een groot park er verlaten bij. Het gaat zwaar gebukt onder vandalisme. De vijver in het midden staat droog en meerdere elementen in het park tonen het verval.

Op weg naar de metro roept een man waarom ik een foto maak. Een jongen op een motorino komt aangesneld om polshoogte te nemen. Hij adviseert geen mensen in beeld te brengen, dat zou de argwaan alleen maar aanwakkeren.

Straatverkopers

Halverwege gaat Via Roma over in Via Toledo. Het prachtige café Geraldi schenkt stroperige espresso’s, het terras biedt uitzicht uit op een pleintje waar straatverkopers hun waren aanbieden. Een kartonnen doos fungeert als basis voor een plank waarop de koopwaar is uitgestald.
Zodra de politie in het zicht komt maken de verkopers aanstalten om zich uit de voeten te maken. Vandaag is het rustig want de politie bevind zich verderop in de straat. Daar waar de Afrikanen met lakens vol handtasjes op een neer the Spanish quarter in lopen. Het is een merkwaardig tafereel en een bittere waarheid voor hun bestaan. Ik spreek met Fari uit Benin. Eerst is hij wat achterdochtig maar later wordt hij toegankelijker. Zijn collega’s kijken wantrouwend toe, ze hebben mijn camera gezien. Ondertussen wordt de straat nauwlettend in de gaten gehouden.
De politieauto rijdt heen en weer over een strekke van 200 meter. De jongens hebben nauwelijks een kans om hun waren neer te zetten in de winkelstraat.
Fari verteld vandaag nog maar een half uur aaneengesloten te hebben kunnen staan, er is nog niets verkocht. De verdere van de morgen bracht hij door vluchtend voor de Polizia Municipal.

Centro Direzionale di Napoli

Het plan om centro direzionale di Napoli te bouwen ontstond al in de jaren zestig, maar pas in 1982 werd het ontwerp toevertrouwd aan de Japanse architect Kenzo Tange. Geïnspireerd door de ideeën van Le Corbusier werd hier scheiding van voetgangers en autoverkeer succesvol toegepast. Een ontsluitende weg doorkruist het gebied op een sous level en geeft toegang tot parkeergarages en aansluitend vervoer. Aan de openlucht zijde is de infrastructuur bedekt met groen zones. Al oogt het gebied futuristisch heeft verval reeds toegeslagen. De omringende gebieden zijn nog altijd oud industriële zones, braakliggende terreinen en loodsen die nu gebruikt worden als alternatieven voor het parkeerprobleem rond de wijk.
Het administratieve centrum van Napels heeft last van verzakking. Al is er geen gevaar voor instorting zakt het centrum ieder jaar een paar centimeter als gevolg van watervervoerende lagen onder de grond.
Dat water al eeuwen geleden ondergronds werd getransporteerd zag ik tijdens een tocht door de gangen van Napels Sotterannea. Een ondergronds gangenstelsel met aquaducten en waterbassins dat in de Griekse en Romeinse tijd ontstond door de delving van tufsteen. Het 400 kilometer lange gangenstelsel ligt onder de oude stad en vormt de basis van Napels verticaliteit. Gebouwen ontstonden immers boven de plaatsen waar het bouwmateriaal uit de grond omhoog werd gehaald. Daarnaast bestond in oude tijden de regel om binnen de stadsmuren uit te breiden, dus de hoogte in.

Napels

Een reis naar Napels duurt gemiddeld een paar uur, maar deze keer wegens vertraging en een afgelastte aansluitende vlucht ruim 12 uur. Een geimproviseerde reis met een omweg in een mini jet naar Salerno. Daar stond hulp klaar ingeschakeld door vrienden ter plaatse. Eerst een 20 minuten durende avondrit in een oude Fiat naast een zwijgende man die later politeman bleek te zijn. Af en toe nee schuddend achter het stuur, want de aansluitende trein in Salerno zou onmogelijk worden gehaald. Wie nu te laat was of wie op tijd is nog altijd onduidelijk, want even later zat ik toch in een rijdende trein.
In de voorste wagon bleek ook een meereizende collega van de vrienden ter plaatse aanwezig, per telefoon ingeseind en uiterst bereidwillig om mij op te wachten op het perron van het eindstation. Een lange wachttijd in stilzwijgen voor het station van Napels volgde, waarop werd niet duidelijk. Tot twee mannen in een auto arriveerden, die me meenamen naar het politiebureau van de stad. Door de vrienden ter plaatse werd ik hier opgewacht.
Nu werd ook duidelijk dat alle hulp tijdens de reis tot het politie gilde behoorden en niet te beroerd om de gestrande reiziger uiterst efficient en zonder omhaal op te vangen. Nog een laatste rit achter op de scooter bracht mij ruim een etmaal later bij het huis van Patricia. Een prachtig oud huis met een patio en vanaf de vierde verdieping ruim uitzicht over de stad en de vulkaan Vesuvius. Van hier uit hoop ik de komende dagen een aanleiding te vinden om in deze stad te fotograferen.

Nieuw leven

Het is enige weken stil geweest op deze plaats. Het verlies van mijn dierbare vrienden was de oorzaak. Nog steeds waren hun geesten in mij rond, op verloren uurtjes, of opeens, uit het niets, aan de grond genageld. Vandaag wachtte de taak om de werken in consignatie bij de galerie te inventariseren en gereed te maken voor transport.
Het inpakken van werken bleef mij de laatste jaren het liefst bespaart, het was niet mijn favoriete bezigheid. Vandaag kon het niet anders, ik bevond mij in de achterruimte van de galerie, op het tapijt, waar een paar weken geleden nog de prachtige kisten met bloemen stonden. Wat een klusje voor de ochtend leek duurde de hele dag. Het voelde loodzwaar om mijn eigen werk uit jaren in handen te hebben. Aan ieder werk kleeft nu nog een andere herinnering dan het fotografie-moment. De keren dat ze werden getoond op beurzen en in tentoonstellingen. En alles wat daarbij gebeurde.
Wat een feest om aan het einde van de dag te kunnen kiezen voor leven. De droevenis achter mij te kunnen laten. In de ogen te kunnen kijken van de jongste liefde uit mijn leven, mijn dochter Mila. Zij weet van niets, zij kent niet zulk verdriet. Voor haar ligt de wereld open en ieder detail dat haar opvalt volgt zij.
Een stofje dat over de grond waait of een mier die haar kruippad kruist. Voor haar even gelijkwaardig als het mooiste speelgoed.

Plaats des onheils

Ik reis naar Deventer om de plaats van het ongeluk van Emmo en Karmin te bezoeken. Het is een mooie dag met blauwe lucht en wolken, precies zoals het vorige week ongeveer was. De laatste complete dag van hun leven.
Vorige week was ook de laatste dag van Kunst Kamers, waar ik een werk maakte in een leegstaande ruimte. Ik belde ’s avonds Emmo en Karmin nog om hen er met trots over te vertellen, maar ze waren nog niet thuis. Ze zouden het niet meer te zien krijgen….

Een paar kilometer voor de bestemming rijd ik langs een parkeerplaats met de markante naam ‘De Paal’. Net daarvoor voerde de A1 over de IJsselbrug bij Deventer. Dit moet het laatste ‘mooie’ landschap geweest zijn dat Emmo en Karmin hebben gezien voor hun abrupte einde. Wat daarna volgt is een strook rechte weg in het groen. Een twee-baans weg met een spitstrook aan de linkerkant, die 200 meter voor de plaats des onheils wordt samengevoegd naar rechts.
Naarmate ik de plek vanuit de auto nader, neemt mijn zintuiglijke waarneming toe, ik krijg een onbestemd gevoel in mijn buik. Wanneer ik het viaduct passeer waar het ongeluk is gebeurd, voel ik mij ronduit zenuwachtig. Er is echter nauwelijks iets dat opvalt, behalve de ‘schrammen’ op de betonen pilaar, die is duidelijk gehavend. Zou een viaduct na zo’n klap nog worden getest op stabiliteit?

Stoppen langs de snelweg lijkt hier ongepast en ik rijd een paar kilometer om. Terug bij het viaduct daal ik af naar beneden. Daar sta ik op de plek des onheils. In een alledaags oer-Hollands snelweg landschap even voorbij Deventer, hectometer paaltje 108,6.
In de eerste plaats is er ongeloof, de weg is recht, kaarsrecht. Lopend langs de snelweg zijn er geen remsporen. Er is aan de vangrail gewerkt, die is vernieuwd na het ongeluk. Pal naast de vangrail staat een waarschuwings billboard tegen te hard rijden, onbeschadigd. De auto moet hier tussendoor gereden zijn, recht op de fatale plek af.
De pilaar vertoond tekenen van een harde confrontatie met blik en rubber.
Er liggen een paar bosjes bloemen en gebroken glas tegenaan. Iemand heeft het nummerbord van de auto tegen de pilaar aangezet. Eromheen serviesscherven en plastic, vermoedelijk auto onderdelen. Verderop in het gras een olievlek, waarschijnlijk is daar de auto door het bergingsbedrijf overeind gezet.

Ik loop terug langs de snelweg om de toenadering van de auto naar de pilaar te begrijpen. Tot 100 meter van de plek is op de weg geen enkel opvallend detail te zien, geen remsporen, geen zilverkleurige auto onderdelen, geen olie op het wegdek, geen modder, geen vangrail. Geen omgeploegd gras langs de weg door een onverwachte stuurbeweging. De auto moet recht op de pilaar zijn afgereden om op het laatste moment door de vangrail te zijn gelanceerd. De vragen nemen alleen maar toe door hier te zijn. Wat is er gebeurd?

Speurend in het gras tussen de scherven ontdek ik een gebroken champagne glas, verpakt in wc papier. Ik zie Emmo of Karmin het in Rotterdam verpakken, ter voorbereiding van de opening in Berlijn. Er liggen nog meer scherven van servies. Even verder een recent kaartje van de boot naar Venetië. Hun laatste bestemming die werd gehaald. Het zijn op eens relikwieën geworden, daar eenzaam in het gras.

Mijn hart breekt als ik even later een oud parkeerkaartje in het gras vind. Nog net leesbaar, verbleekt door de zon lees ik ‘Erasmus Universiteit Rotterdam’, de datum is in februari 2011. De dag dat ik de auto van Emmo en Karmin leende om een afgelopen expositie die ik daar had uit te ruimen en het werk terug te transporteren.

In memoriam Emmo en Karmin

Vandaag bereikte mij en velen anderen het afschuwelijke nieuws van het ongeluk van Emmo Grofsmid en Karmin Kartowikromo. Zij waren onze liefste galeriehouders, onze vrienden en onze mentoren. Gisteren kwamen zij om bij een fataal verkeersongeluk op de A1 bij Deventer, op weg naar Berlijn.
Pas na het zien van dit filmpje drong deze onwerkelijkheid een beetje door. Want lopend door 'hun' straat bleef ik vanmiddag een vrolijke Surinaamse man de deur uit zien komen. En er zat een andere man gebogen achter de computer. Het nabeeld van hun aardse bestaan.
Emmo en Karmin, ongetwijfeld de liefste en meest genereuze mensen uit de Nederlandse kunstwereld spendeerden hun leven aan een grootse passie voor de kunst. Tegendraads als zij waren blonken zij uit als mannen met een uitgesproken visie en heldere principes. Zij zorgden voor veel mensen en vergaten meestal zichzelf. Zij waren die zeldzame galeriehouders met een groot hart die de kunstwereld ontbeert.
Zonder hen zou ik nooit geworden zijn wat ik nu ben. Zonder hen wordt deze wereld nooit meer wat het was.

'Estate' voor Kuka

Tussen het moment van fotograferen en de uiteindelijke beleving van de foto zit een groot verschil waar ik al jaren in geïnteresseerd ben. Het lukt me zelden om de ervaring die ik had op het moment van de opname terug te vinden in het eindelijke fotowerk. Op zich geen must, een fotowerk staat op zichzelf. Maar de vraag bleef bestaan en heeft de manier waarop ik naar context voor mijn werk zoek beïnvloedt. Recentelijk experimenteerde ik met technieken, waarbij ruimte een verbintenis aangaat met de fotografie. Voor het project Kunst Kamers Rotterdam werd ik gevraagd een werk te maken in een te huur staande ruimte. Deze ruimte kenmerkte zich, behalve dat het leegstaand onroerend goed betrof, door een tweedeling van licht. Het eerste inpandige deel werd volledig door kunstlicht verlicht en tweede deel middels daklichten aangelicht. Op de grens van de twee ruimten is het fotowerk geplaatst, dat door het lichtverschil tussen beiden ruimten zichtbaar wordt. Thematisch gaat het werk een relatie aan met de leegstaande ruimte, maar dat is wel duidelijk.

Sai Kung

Even buiten Hong Kong ligt Sai Kung, uitgesproken als Saigon. Met de verstedelijking in de rug prijkt een prachtig berglandschap en daarachter de zee.
We worden opgehaald door Joe, een vriend van Keith. Joe is naar eigen zeggen de playboy van het gezelschap, momenteel zonder werk, maar altijd druk. Zijn auto, een zwart glimmende Honda ruikt naar parfum. Op zijn dachboard prijkt een mediacenter met ingebouwde camera surveillance voor achteruit rijden. In mijn hoofd hoor ik het nummer ‘regular joe’, wanneer we door het berglandschap scheuren.
Joe brengt ons naar een vissersdorp, waar we worden neergezet voor een twintigtal aquariums. Of we een vis willen uitkiezen om te eten. We kiezen een vreemd uitziende exemplaar, catfish genaamd. En een paar inmense garnalen. Ons gezelschap is verbaasd, is dit alles wat we willen eten? Maar het is pas 12 uur in de middag, dit lijkt ons genoeg. Een half uur later staat een bord calamaris op tafel, de leftovers van de vis. Want even later arriveert een schaal witte transparante flinter dun gesneden stoken sashimi van dezelfde catfish. Verser dan dit kan niet.

Macao

De ferry-terminal naar Macao bevind zich bij metrostation Sheung Wang, het einde van de lijn op HongKong eiland. Hier vertrekken de highspeed boten naar de voormalige Portugese kolonie die recentelijk deel werd van China. In een uur wordt de afstand van 70 kilometer over zee afgelegd.
In Macao zijn de tekenen van het koloniale verleden nog goed zichtbaar. De bakkerij verkoopt Portugese broodjes en op de pakjes sigaretten staan waarschuwingen voor dodelijke ziekten in het Portugees vermeld. Het plaveisel op straat doet denken aan de binnenstad van Lissabon. In de middag zijn veel cafe’s gesloten voor de siësta.
Macao is verdeeld in drie gebieden, het eiland, de peninsula en het deel aan het vaste land van China. De gebieden zijn met bruggen aan elkaar verbonden en erover verspreid liggen talloze casino’s. Wat schaal betreft doen ze niet onder voor de gigantische gokpaleizen in Las Vegas. Veel van de gokimperiums uit Amerika hebben hier zelfs een filiaal, de Venetian, MGM, Strand.... In het midden van ‘centro’ bevind zich het grote Lisboa Hotel, de blikvanger van de binnenstad. Een potsierlijke toren die ’s avonds veranderd in een absurde kerstboom van bewegend licht. Het bouwwerk helt enigszins over en lijkt vanuit bepaalde standpunten om te vallen.
Terugrijdend van het eiland naar de peninsula valt een gat in de berg op. Hier wordt de grond bouwrijp gemaakt voor de volgende nederzetting. Al draait het merendeel van Macao om gokken en consumeren-de stad is ingericht op het verwerken van duizenden mensen per dag-is het op straat opvallend rustig. De casino-architectuur is dan ook nog in relatie tot de rest van de stad te bekijken, daar waar het ’s avonds veranderd in een groot lichtspectakel. Vaak wordt Macao ook wel het Las Vegas van Azië genoemd, toch hebben de steden wat urban planning betreft weinig met elkaar gemeen. Hier zijn geen concentraties van hotels zoals de strip in Las Vegas. Alles is door de stad verspreid, een gevolg van de geografische ligging van de stad.

Mandarijnse verwarring

Het werken in residential areas is in Hongkong anders dan in het Chinese vasteland. Er zijn eenvoudig minder gated communities, een groot voordeel voor de toegankelijkheid. Veel van de inmense woonblokken zijn aaneengeschakeld met overpasses en gangen onder de flatblokken. Van straatniveau gezien beginnen de parkeergarages en 5 etages hoger de ruimte voor menselijke bewegingen, waar ook vaak shopping areas zich bevinden. Daarna komen pas de ingangen naar de wooncomplexen. Alles ik overdekt, dus lopend kan regen vrijwel op iedere plek worden ontweken. Een zeer efficiënte wijze om de enorme stromen mensen te kanaliseren.
Met Keith de locationmanager aan onze zijde fotograferen we in een complex dat hij governement buildings noemt. Onze aanwezigheid met grote camera en een omhoog gericht perspectief is voor de bewoners een bezienswaardigheid. Het duurt niet lang voordat de bewaker arriveert en ons vragen stelt. Eerst schoorvoetend, wrijvend in de handen, moeizame glimlach op het gezicht. Maar dan toch iets strenger en aandringender. Uit zijn lichaamstaal maken we op dat hij in verlegenheid is met onze aanwezigheid. Keith weet op slinkse wijze de vragen te ontwijken door plotseling Mandarin te spreken in plaats van Kantonees. En enige woorden Engels om de verwarring nog completer te maken. De truuk van taalverwarring, die ik zelf ook vaak hanteer. De bewaker druipt af om versterking te halen, maar als hij terug komt zijn wij verdwenen.
Later op de avond geeft Keith mij een memorystick. We zouden files sharen, muziek waar hij moeilijk toegang toe heeft. Keith drukt mij nog op het hart dat xxx movies geen prioriteit hebben, die heeft hij al genoeg. Dan zie ik voor het eerst een kleine blos op zijn gelige huid wanneer ik hem vertel geen xxx movies te hebben.
(foto: Thomas Guenot)

De babysitters van Hongkong

Dichtbij de waterkant van het eiland is een park. Aan de rand functioneert een groot plein met betonnen plaveisel als sportgebied. De drukte begint al in de directe omgeving van het park. Bij de overpass over de weg valt het op, iedere traptrede is bezet, in iedere winkelingang liggen spullen. Ook de ingang van het park is zwart van de mensen. Er zijn alleen maar meisjes en vrouwen, geen man is er te zien. We worden bekeken en gekeurd als we door het park lopen, de kleine Fransman en de grote Hollander. De vrouwen en meisjes eten en spelen kaart. Sommigen zitten op facebook achter een laptop. Iemand toont een verjaardagstaart voor de fotocamera, anderen fotograferen elkaar. In een andere hoek wordt geslapen en lesgegeven. Nog iets verder is de plaats voor de tijdelijke bibliotheek. Vandaag is de vrije dag van alle schoonmaaksters, babysitters van Hongkong. De meeste van hen komen uit Maleisië en Indonesië.

Hermetisch

Aan het einde van de lopende band ontstaat commotie, een bagagekar blokkeert de weg. Een oudere chinese dame valt er overheen en daarna nog meer mensen. Tassen vallen open en de inhoud ervan rolt over de grond. Koffers en karren vormen een ondoordringbaar obstakel. Een chaos die pas ten einde komt wanneer iemand de rollende band tot stilstand brengt.
Met een dichtzittend oor na de vlucht betreed ik de hotelkamer. De ramen van de kamer zijn eveneens hermetisch gesloten en de airconditioner brengt de nodige koelte in de kamer, daar waar het buiten warm en broeierig is.
Een eerste wandeling in de neigbourhood eindigt binnen het eerste half uur op het dak van een 15 etages tellend sportcomplex. Alle etages tellen een andere tak van sport, met voetbal op de hoogste etage. De enorme verdichting waar Hongkong zo bekend om staat valt in dit deel van de stad (Causeway Bay) niet als eerste op.
Het is vooral de wijze waarop bebouwing zich heeft gevormd naar het heuvelachtige landschap. Het sportcomplex lijkt goed toegankelijk zonder toestemming. Enkel de laatste deur, met een afsluitbare schuif, kan parten spelen. Iemand zou deze zomaar weer kunnen terugschuiven en ons de terugkeer naar het trappenhuis kunnen belemmeren.

Ingelijst

Mijn ouders namen mij mee naar de bovenverdieping van hun huis waar met trots de aanpassingen werden getoond. Er waren nieuwe muren, kieren waren dichtgekit en alles was in pastel kleuren geschilderd. Heel graag zouden daar fotowerken van mijn hand opgehangen worden, zo luidde de wens. En zo stond ik oog in oog met alle lege muurvlakken om een idee te krijgen. Beneden hing al een ingelijste kaart van het werk ‘Landmark’.
Mijn moeder vond de wijze van inlijsten heel mooi, had ze zelf gedaan. Over de vlakverdeling van het lijstje hebben we het verder niet gehad, haar genoegen was me te veel waard.

Moois TV

Vorig jaar werd ik door het lokale tv programma Moois TV gevolgd in mijn voorbereidingen voor 'Hidden Harbour'. Het interview werd afgenomen door Jack Wouterse. Bij aanvang van het interview liet hij het boek bijna uit zijn handen vallen, na afloop van het interview zei hij: "ik ben een fan".
Bekijk hier de uitzending.

VPRO De Avonden

Afgelopen week was ik deel van het programma De Avonden van de VPRO. Het prettige gesprek nam aanvang in museum Boijmans van Beuningen. Maar het mocht niet lukken want massa's schoolkinderen liepen door het 'geluid' en verstoorde de opname. Na drie takes werd uitgeweken naar een rustige plaats zonder omstanders. U kunt nu het interview beluisteren via de website van De avonden.

Lange nacht

Er is zware koorts in mijn lichaam. Badend in het zweet en rillend van de kou schrijdt de nacht langzaam voort. Overgeleverd hieraan wacht ik op de morgen. De zwaarte vervalt bij het zien van het ochtend licht. Gebouwen aan de overkant kleuren magenta op, ze stralen een eigen energie.
Op straat is het lente. De straatvegers nemen het ervan. Zij gooien steentjes in de Maas. Een betere tijdsbesteding is er op dit moment niet en niemand maakt hen het moment onmogelijk.
Een Marokaanse vrouw komt naar mij toe en houdt een folie ongesorteerd snoep voor. Ik kies een stukje Turks fruit. 'Alles' zegt ze, 'alles'. Dan laat ze het pakketje achter en vervolgd haar weg.

Spiegelglad

Het is de derde keer dat ik op pad ga, eerdere keren was het slecht weer en konden de opnamen niet doorgaan. Vandaag is het evenmin ideaal, maar later zal blijken dat het mistige weer ook voordelen heeft. De locatie is een schip geladen met enorme platen cortensen staal. Richard Serra zou er zijn handen bij wrijven van opwinding.
De ijzig koude nacht heeft het dek spiegelglad gemaakt en het ruim in klimmen is een hachelijke onderneming.
Binnen in het laadruim zijn jongens bezig met het vast zetten van de lading. Grote balken worden tussen de platen staal geslagen om verschuiving te voorkomen. Het schip beweegt op zee over de breedte, in de lengte hoeft niet te worden vastgezet. Het grote nietpistool dat wordt gebruikt haalt de energie uit gas, zodat opladen van de batterij niet nodig is. Het is een koude zondagochtend in de haven.

Ontsiering

Aan de voet van de berg staan drie ronde flatgebouwen. Residential buildings zoals ze worden genoemd. Het verhaal gaat dat ze ongeveer dertig jaar geleden illegaal zijn gebouwd. Een erfenis uit een corrupt verleden waarbij steekpenningen zouden zijn betaald.
Waar ook in Cape Town, de drie ronde flats zijn altijd zichtbaar. Ze zijn een herkenningspunt vanuit iedere hoek van de stad. In veel foto’s die ik heb gemaakt komen ze voor, ze zijn simpelweg niet te vermijden. Ze ontsieren mijn beelden zoals soms bouwkranen dat ook doen, tenzij gewenst natuurlijk. Inmiddels is een lobby gestart om de gebouwen te onteigenen en af te breken. Want sinds het gerucht over het illegale ontstaan bekend is nam ook het bewustzijn over de ontsiering van het landschap toe. Inmiddels mag in deze hoog gelegen regionen van de stad, zo dicht tegen de berg, helemaal niet meer worden gebouwd.

18e verdieping

Het najaar stond in het teken van de laatste foto. De 18e verdieping van het World Port Center vroeg om een laatste beeld. In het boek ‘Hidden Harbour’ (inmiddels uitverkocht, een herdruk wordt overwogen) ontbreekt de foto en de oplettende kijker heeft een rode 18 waargenomen ergens halverwege het boek. Het getal symboliseert de ontbrekende verdieping.
Het idee voor het laatste beeld is het nieuwe land, de Maasvlakte 2. Een open einde van het kunstwerk. In het interview met Piet de Jonge tijdens de presentatie van het boek ‘Hidden Harbour’ vertelde ik er al iets over.
Het beeld is inmiddels gemaakt, vanaf de eerder besproken kraan ‘de Blockbuster’.
Op het moment van fotograferen snelden twee werknemers van het bedrijf Puma voor mij uit met een rode pot verf. Er werd als het ware een rode loper voor mij geschilderd, te zien in de voorgrond van de foto. Dit rode pad was voorzien van een ruwe structuur, het kan nogal glad worden op zo’n stalen dek. Op de zwarte jas die ik op dat moment droeg zitten nu rode vlekken.

Paardrijden

Daar gaat ze, mijn dochter Gaia. Het is vrijdagmiddag, de dag van het paardrijden. Steeds op deze dag voltrekt zich hetzelfde ritueel. Op weg naar de manege wordt mijn dochter stiller. Er aangekomen rilt ze van de zenuwen. Als ze maar op Lotje mag, dan is het goed. In de kantine mag worden gerookt, staat op het raam. De papegaai roept "mama"! Mijn dochter onderhandeld of iemand met haar mag meelopen. Maar deze week is er niemand en de juf spoort aan, doe het nu maar alleen! De spanning op haar gezicht is overduidelijk en de juf roept "blijven lachen". Plots stokt het paard en daarmee alle andere paarden. Een file om te poepen. Als ik opkijk komt ze weer voorbij en rijdt met losse handen. Het ijs is gebroken.

Duister

Een zachte winterdag in Barcelona, de wijk Poble Nou om precies te zijn. Een wandeling in de richting van de zee op zoek naar Cimetière d’Ouest. Er stopt een auto langszij terwijl ik een foto sta te maken. Een man met een door zonnebril bedekt gezicht toont vluchtig een kaart waarop het woord ‘police’ te lezen valt. Verre van vriendelijk gebiedt hij onze paspoorten te tonen. De vraag wordt gesteld op een vreemd moment. Ik vraag de man nogmaals zijn identificatie te tonen, want veel tijd gaf hij niet om de autenticiteit ervan te zien. Hij gooit het over een andere boeg en vraagt met dringende toon hoe lang we al in de stad zijn. Of we uit Hongarije komen. Zijn vragen klinken nogal vreemd en ik blijf vragen om zijn identificatie zonder zelf een paspoort te tonen. Dan geeft de bestuurder onverwachts gas en weg is de auto. Nog net is het Italiaanse nummerbord ervan zichtbaar. De paspoorten liggen veilig in de hotelkamer, maar indien ze waren overhandigd aan deze overduidelijk criminele types, dan zouden ze nu inmiddels zijn verhandeld.