Liftvrouw

In de lift naar Eastlink gallery aan M50 zit een mevrouw in een blauwe stofjas. Ze bediend de oude lift, leest de krant en luistert via een oortje naar de radio. Ze is aardig en kijkt vriendelijk. Tussen de 1e en 5e verdieping doet ze een kattenslaapje met haar hoofd op het kussen. Een aandoenlijk moment dat wordt verstoord door de flits van een camera. Dan keert alles om, de vrouw springt op en roept uit niet gefotografeert te willen worden: NO NO NO PHOTO!
Ze pakt het kussen van haar tafeltje en slaat ermee op haar stoel om haar woede kracht bij te zetten. Ik schaam me diep en voer demonstratief een delete uit op de camera uit. Ik bewijs haar dat de foto is verdwenen, maar het mag niet baten. De grens van fatsoen is overschreden. Mijn pogingen tot verzoening en spijt leiden tot niets en met een rot gevoel verlaat ik de lift.
Er is een geste nodig, een bloemetje, iets te eten of iets zinvols. De volgende dag geven we haar een pakje stroopwafels, in de hoop alles weer goed te maken. Weer loopt de spanning een beetje op, BU BUSI!! Ze wil het niet en weigert met nadruk het pakje koekjes aan te nemen. Halverwege de dag komt ze gelukkig weer door de galerie gelopen met een lach, ze lijkt zich over het incident heen te hebben gezet. Het gebaar is met kleine vertraging ontvangen. Al zal het nemen van de lift nooit meer dezelfde zijn.

Bailan Lu

Twee jaar geleden ontbraken de bomen op Bailan Lu en fotografeerde ik de gaten in de stoep. Het was koud en modderig op straat en de airconditioner in mijn hotel kamer blies warmte met tocht de kamer in. De straat is vandaag de dag verrijkt met jonge bomen. Het restaurant om de hoek is opgeknapt, oude gezichten in een nieuwe omgeving. Toen schreef ik over een vrouw die leek te bidden, maar uiteindelijk met haar kat probeerde te praten.
Shanghai is in twee jaar tijd flink gegroeid. Het nationaal theater is voor de tweede keer als totaal bouwwerk 100 meter verplaatst. Door de grond onder het gebouw weg te graven en er honderden wielen onder te plaatsen werd dit gerealiseerd. Er zijn twee nieuwe metrolijnen afgemaakt en onder Xuja Hui wordt nu gegraven. 2010 is het nieuwe streefjaar. Daar waar in Amsterdam jaren wordt gesteggeld over de aanleg van een noord-zuidlijn en bouwkundige problemen onoverkomelijke vertagingen veroorzaken is in Shanghai het onmogelijke mogelijk: drie nieuwe metro lijnen in twee jaar tijd!
Het terrein van de wereld tentoonstelling toont al de contouren van het aanstaande evenement.
Maar de chinees blijft ook de chinees. Bij het kopen van een flesje water in de avondwinkel is de verkoper niet af te leiden van zijn kaartspel op de computer. Tikken op het raam helpt niet, geld neerleggen evenmin, de blik blijft overstoord op het beeldscherm gericht. De politieman die voorbij loopt en mij een foto ziet nemen van dit stoicijnse moment glimlacht. Ni Hao Ni Hao!

Afrikaans

Het verblijf in Roemenië eindigt met een haastige opname. Het gebouw draagt trots het wervende woord ‘technoimport’. Een fantastisch contrast met de omgeving. De vorm doet mij denken aan een Afrikaans bouwwerk, maar het is gesitueerd in een Oostblokstraat. Er lopen kabels van verschillende hoeken van de straat naar het dak, de verbinding met de wereld.
Vanaf het bordes van de rechtbank van Bukarest vind ik de juiste dieptewerking over het plein. Twee politiemannen houden me nauwlettend in de gaten. Het is de enige opname die ik er maak, ik ben slechts vier uur in deze stad. Dan vertrekt het vliegtuig richting Nederland. Een vreemd gevoel, ’s morgens ontwaken en fotograferen bij het kasteel van Dracula, vervolgens een rit van vier uur door besneeuwde bergen, aankomst in de hoofdstad en alweer in de avond omringt door mensen in de trein die bellend aan elkaar vragen ‘waar ben je...’
Twee dagen later reis ik af naar Shanghai. 'Transposing the Common’ is het volgende project.

Drum Bun

Mihai de chauffeur is een man van weinig worden. Zijn rijstijl is zeer temperamentvol, hij gast erop los en neemt de grootste risico’s. Hij is onsportief naar andere automobilisten, seint voortdurend met zijn grootlicht, scheld en toetert. Hij is vader van drie zoons, waarvan de jongste anderhalf jaar is. Met gepaste trots krijg ik een foto te zien van een partijtje bij McDonald’s. Dat woord kent iedereen en de hele setting ook, al heb ik het zelf nooit zo meegemaakt.
Ik weet niet waarom, maar ik vraag hem of hij ook nog andere kinderen heeft. Het duurt even als hij zijn dochter van 14 noemt, bijna met tegenzin. Die woont bij zijn eerste vrouw. In zijn ogen lees ik weggedrukt verdriet. Mihai en ik gaan moeizaam met elkaar om. Steeds krijg ik het gevoel dat ik hem te veel vraag, terwijl hij juist voor mij werkt. Als we afscheid nemen op het vliegveld omhelst en kust hij me onverwacht. We nemen afscheid met de woorden ‘Drum Bun’.

Woede

Midden in de nacht schrik ik wakker uit een nachtmerrie. Ik droom over een bos waar ik wanhopig zoek naar een plek. Hier ligt iets en ik moet het vinden. Dat ben ik aan iemand schuldig. De paniek in de droom wordt vooral gevormd door het gebrek aan weten. Wat zoek ik, waar ligt het en waar ben ik? Om mij heen zie ik een wir war van boomstammen, half wit geschilderd als bakens in het nachtelijke licht. Zij begrenzen het gebied waar ik loop, maar geven weinig houvast.
Eenmaal wakker zoek ik verkoeling op het balkon van Hotel Rusca. Beneden ligt een kerkje, op een poster tracht ik de betekenis ervan af te lezen. Er staat iets op over Jules Verne, maar het blijft verder onduidelijk of het om een reconstructie gaat. Aan de overkant van het plein begint een man uit het raam te schreeuwen. Zijn woede wil ik nu niet voelen en ik keer terug naar de kamer. Misschien waren mijn blote benen voor hem aanstootgevend. Het schreeuwen houdt aan, de man wordt steeds bozer.
Een paar uur later schrik ik opnieuw van zijn geschreeuw wakker. Zijn woede is grotesk, zijn eenzaamheid moet enorm zijn. Als luisterpartner heeft hij de nacht die stilzwijgend zijn grieven aanhoort.

Dracula

Het verhaal van Count Dracula is minder spannend dan de film of het boek van Bram Stoker. Vlad Dracul was een dominator die regeerde over zijn gebieden, bestaande uit landerijen en boerderijen. Het volk betaalde hem belastingen. De onderdanen die niet gehoorzaamden strafte Vlad af door ze te pijnigen met een ijzeren pin. Die stak hij in de zijstreek van het lichaam. Het verhaal van Dracula de vampier stijgt de fantasie te boven. Misschien is het kasteel dat deze verbeelding kans gaf.
Om aan de visuele ruis van het stadje Bran te ontsnappen, en om een mooie diepte in het beeld te krijgen fotografeer ik het kasteel vanaf het balkon van een in het centrum gelegen hotel. De hotel eigenaar is er speciaal om 5 uur ’s morgens voor opgestaan. In gezelschap van Mihai ( chauffeur), Serban (producer) en Margreet (assistent) brengen we slechts 50 minuten door in deze kamer. De kortste tijd die ik ooit in een gehuurde hotel kamer doorbracht.

Tijdperk

Hunedoara, 400 kilometer verwijderd van Bukarest. Niet alleen bijzonder vanwege het prachtige kasteel. Bovenal een stadje met een gigantisch oud industrieel complex uit het Ceausescu tijdperk. Het stadje is er omheen gebouwd. Vanuit iedere hoek vormen de gigantische fabriekspijpen het decor. Hier werd het ijzer gemaakt op kilometers lange fabrieks terreinen. Nu alleen nog maar ruïnes, Hunedoara heeft haar kloppende hart verloren. Want er is verder niets meer, enkel herinneringen aan de oude tijd. Op het terrein zijn de bonkende machines haast hoorbaar, je verwacht om iedere hoek een batiljon van tanks tegen te komen.
In een van de gebouwen vinden we een hoog standpunt voor de foto die we willen maken. De meeste bouwwerken zijn echter gestript tot het bot, de trappenhuizen weggehaald. Het is vooral de schaal van dit alles dat nog getuigd van een groots industrieel tijdperk.

Reisziekte

Een nacht met weinig slaap in een hotel zonder gasten. In de vroege morgen nemen we de snelweg landinwaarts. Na 125 kilometer van Bukarest houdt deze op. Naar verluidt beloofd de regering van dit land al jaren meer snelwegen, maar tot nu toe blijft het bij beloften.
De smalle weg volgt nu de rivier, het adembenemende landschap veranderd zienderogen. Er zijn veel zwerfhonden en rookpluimen uit schoorstenen. De chauffeur jakkert voort en iedereen in de auto probeert met de ogen dicht te ontsnappen aan een opkomende reisziekte.
Na 3 uur zijn we nog maar op de helft, maar beter gewend aan de grillige rijstijl. Vlak voor de bocht worden nog even drie auto’s ingehaald zonder enig zicht te hebben aan de horizon.
Het is een vreemde gewaarwoording in een land te zijn zonder precies te weten waar. Een landkaart ontbreekt en het enige wat ik kan doen is vertrouwen op het richting gevoel van de chauffeur. Deze spreekt geen woord engels en als ik hem iets vraag herhaald hij het meest opvallende woord uit de uitgesproken zin.

Nooit gemaakt

Durban een jaar geleden. Op het kussen van mijn bed ligt een snoepje van de schoonmaakster. Terwijl ik ’s avonds hunker naar mijn lief klapperen de deuren van het balkon in de ferme wind. Een constante factor in deze stad. ’s Morgens om 6 uur stormt het onverminderd. In de zee deinen zwarte stippen op en neer, de hoofden van surfers, wachtend op de ultimate wave.
Bij het verlaten van het hotel is het de abrupte wind die striemende zand vlagen in de ogen stuurt. ’s Avonds probeer ik dit natuur-geweld te fotograferen, maar het blijft bij een poging, de wind is te sterk. Het statief houdt de camera onmogelijk stil. Een van de nooit gemaakte foto’s die mij blijft achtervolgen.

Mist

Er breekt een nieuwe tijd aan, de vroege ochtendmist kondigt dit aan. De Erasmusbrug is verdwenen in een witte wolk. Terwijl ik over de Willemsbrug fiets en het ijle Noordereiland zie liggen moet ik denken aan mijn vertrek uit Shanghai twee jaar geleden. Midden in de nacht werd ik gebeld door de taxi die mij naar Pudong zou brengen. Het was donker en tijdens de rit werd het licht. Met het lichter worden werd ook de mist zichtbaar. De stad verdween hierdoor uit het zicht. De tegenwoordige tijd veranderde, terwijl ik er nog in verbleef, in een herinnering.
details over dit werk hier.

Routine

Het schrijven op deze blog is een onmisbare routine geworden. Het begon ooit op reis, waar ik verslag deed van het leven in het buitenland (eerder deed ik dat in Shanghai). Ik schreef voor geliefde personen in mijn directe omgeving, een manier om contact te houden. Daarna werd de site een tableau voor oefening, het delen van gedachten, een schetsboek met achtergronden over mijn werk. Een enkele keer nam het schrijven zelf de overhand en kreeg fictie de ruimte. Chronologie werd steeds minder belangrijk. Zo kon ik met terugwerkende kracht herinneringen een plek geven. De veranderingen in mijn leven waren onderhuids ook af te lezen, zeker voor mensen die mij kennen en weten wat er in mijn leven speelt.
De komende weken keer ik terug naar waar het begon, ik reis weer naar Shanghai, nu om een tentoonstelling te maken in the Eastlink gallery. Een gelegenheid om beelden die ik aan deze stad ontleende weer terug te geven.

Cut off

Langs het centrum van Cape Town loopt een snelweg. Een elevated highway, die de contouren van de waterlinie volgt. Op een aantal plaatsen is de snelweg abrupt onderbroken. Het verhaal gaat dat de stadsplanners een westers snelwegmodel probeerden te leggen over de infrastructuur van deze Zuid Afrikaanse stad. Na verloop van tijd bleek dit op een paar cruciale punten onhaalbaar, de aanloop was te kort, de bocht te krom of wat dan ook. Zo ontstonden een aantal een schitterende ‘moderne ruïnes’.
Op de weg naar Woodstock ligt er een en deze lijkt mij een fantastische locatie voor een fotoshoot. Om er te komen dient men het stuur naar rechts om te gooien en in zeer korte tijd tot stilstand te komen vanuit een snelheid van ± 100 km/u.
Terwijl ik de camera opbouw gaat de telefoon, het is mijn dochter in Nederland, die inmiddels twee maanden geen vader heeft gezien. Ze is in paniek en huilt. Ze heeft haar vader nodig en wil worden getroost. Als ik haar met zachte woordjes toespreek nadert een 4wheeldrive. Het is politie in cognito, ze hebben mij gespot op deze verboden plek. Dit wordt in een seconde duidelijk en terwijl ik om begrip vraag en geduld, de telefoon hou ik voor de duidelijkheid even omhoog, het gesprek gaat ondertussen gewoon door, zie ik de mannen al achter in mijn auto kruipen op zoek naar verboden goederen.
Ik kom er uiteindelijk goed vanaf en verlaat de locatie. Een poging om de opname toch nog tot een goed einde te brengen mislukt deze avond, maar een dag later sta ik er weer. Deze keer met een officiële permit van het stadsbestuur. Dankzij mijn vriend Norman, die de ochtend uittrok het juiste voorwerk te verrichten. En dankzij de lieverd die ervan afzag mij deze permit te weigeren wegens het ontbreken van een voor fotografie gebruikelijke location-fee.

Eilanden

Enige dagen geleden ondernam ik een vlucht in de schemer naar de Zeeuwse eilanden. Om mijn ideeen over een kunstwerk in wording zichtbaar te maken huurde ik een vliegtuig om daar vanuit te fotograferen. Toestemming moest hiervoor worden aangevraagd bij het ministerie van defensie, want na de daglicht periode zijn dergelijke vluchten ongebruikelijk.
Het is bijzonder hoe een begrip als afstand hoog in de lucht een hele andere betekenis krijgt. Daar in de verte is het doel van de reis al zichtbaar, terwijl het over land zeker anderhalf uur rijden zou zijn geweest. Ook op de terugweg prijkt Rotterdam al aan de horizon terwijl de reis nog moet worden ingezet.
Diep beneden mij passeren we de dam naar het eiland Tholen. Een stukje recreatie gebied tekent zich herkenbaar af. Een diepe herinnering neemt bezit van mij, daar op dat kleine stukje land, omringt door het water, brachten wij de nacht door en veranderde mijn leven. Tussen de ganzenstront en in de warme zomerse wind leek het donker voor eeuwig te duren. ’s Morgens maakten wij ons eerst zorgen over de slagboom, die inmiddels misschien zou zijn neergedaald, ons in opsluiting achterlatend. Daarna nam de zorgeloosheid het weer van ons over.
Als ik de piloot aankijk is mijn gezicht nat van ontroering. Ik voel mij de zeeman uit de fishermans friend reclame die met een hoofdknik het openstaande raam de schuld geef van zijn tranen.

The International

In de nieuwe film ‘The International’ van Tom Tykwer schitteren Naomi Watts en Clive Owen. Het verhaal lijkt op een James Bond film, maar is gefilmd met voor Tykwer gebruikelijke virtuositeit. De James Bond films kenmerkende props zijn achterwege gelaten en het zijn vooral de spitsvormige dialogen die de film een prettige snelheid geven.
De film eindigt in Istanbul en zelfs hier wordt een ondergrondse locatie ingezet die eerder in James Bond te zien was.
Enige maanden geleden fotografeerde ik in Istanbul en maakte het werk ‘Alley’. In deze foto wedijvert de desorienterende schaal met stylistische componenten van de locatie. De onderkant van het beeld laat een wereld zien waar alles nog in wording is, terwijl in de bovenkant van het beeld de glossy architectuur ons in neon toestraalt. Nooit getoond en nu dan toch te zien: de locatieshot die vooraf ging aan dit werk. Voor de liefhebber en nog iemand anders.

Heike Reich

Ik wandel langs het water en denk na over de liefde. Waarom is liefde soms zo helder en vol eenvoud. En dan opeens zo complex als het grootste raadsel ter wereld?
Kan ik genieten van een liefdevol leven zonder mij aldoor zorgen te maken over wat er gisteren is gebeurd en mij vandaag misschien weer boven het hoofd hangt?
Ik passeer een boot, de Heike Reich, die lag er een tijdje geleden ook. De boot heb ik onthouden, er deed zich iets opmerkelijks voor. De schipper was bezig zijn auto van het schip af te laden. Dat gebeurde met een kraan die aan de boot is bevestigd. Op het moment dat de auto boven het water werd gedraaid glipte de touwen los, de auto verdween in de zwarte diepte van de Maas. Ik zie nog het gezicht van de schipper toen dat gebeurde. Zijn reactie was nuchter en zonder paniek. Hij haalde zijn schouders op en ging telefoneren. Met zijn klompen schuifelde hij het dek op en verdween in de stuurhut van zijn schip. Een uur later verschenen kikvorsmannen op de kade en nog een uur later stond de auto na te druipen op de kinderkopjes.
De gedachte aan de liefde keert weer terug. Ware liefde is liefde zonder bezitsdrang. Je houdt van iemand en toch ben je vrij en de ander ook.

Verlangen

Een man zit tegenover mij in de trein met gesloten ogen. Hij luistert naar muziek via zijn telefoon en tikt zachtjes het ritme mee op zijn tas. Hieruit steekt een donkerrode paraplu. Een kleine melodie ontsnapt zachtjes aan zijn mond.
Hij is een forens die iedere morgen zijn gezin om 7 uur achterlaat. Daar thuis is hij een toegewijd vader die makkelijk zijn rol heeft aanvaard als hoofd van de familie, maar het is ook daar thuis waar hij zichzelf een beetje is kwijtgeraakt. Iedere morgen vertrekt hij fietsend richting het station van Dordrecht en hervind dan langzaam het contact met zichzelf. Hij kijkt graag naar de bouwwerkzaamheden rondom het station. Die omgeving heeft hij al eerder in zijn leven zien veranderen, het doet hem nadenken over de relativiteit van het leven.
Hij denkt aan de keer dat hij met zijn geliefde reisde van dit station naar Parijs. Een jaarlijkse vakbeurs was hiervoor de aanleiding, en dit terugkerende evenement bracht hem altijd weer dichterbij zijn vrouw. Op reis voelde hij zich fijn en dichtbij haar, zij deelden dan dezelfde ervaringen. Uren konden zij zonder doel dwalen in het regenachtige Parijs. Zij hadden geen plan of doel nodig, hun samenzijn bracht hen enkelvoudige tevredenheid en vlagen van diep geluk.

Ertsen

Vandaag bezoek ik een ertsen overslag in de Rotterdamse haven. Ik werk aan een kunstwerk voor het Rotterdamse Havenbedrijf. Het is een surrealistisch landschap waar de kleuren diep rood en zwart overheersen. Grote en kleine bergen bepalen de contouren en immense graaf en kraan machines steken daar bovenuit. We passeren een grijper van een kraan waar het hele volkswagen busje dat ons vervoert in past.
Ik ben in gezelschap van de filmer Marc Schmidt. Hij werkt aan een film over fotografen/kunstenaars, waarvan ik er een ben. We worden rondgeleid door meneer Ben. Hij werkt al 44 jaar in dit bedrijf en heeft alle banen in dit bedrijf reeds gedaan, van kraanmachinist tot veiligheidsbeambte. Ben is de beroerdste niet en stopt overal waar we willen. De bus waar we in rijden is na iedere ronde zwart van het erts stof. Dan rijdt Ben door de wasstraat en deze morgen doen we dat zo’n 6 keer.

Putje

In mijn tuin zit een ingemetselde put die overloopt. Wat erin zit is nog erger dan stront. Er moet een loodgieter komen. Wat is het toch met dit gilde? Een afspraak voor in de middag wordt niet nagekomen. Telefonisch kom ik achter onverwachte overdrukte. Daar waar de fatsoenlijke wereld even opbelt om de vertraging te melden wordt dat deze keer nagelaten.
Een nieuwe afspraak voor de volgende dag wordt overeengekomen, tussen 8 en 9 uur. Om half 9 bel ik hem op, ik wil niet nog een keer voor niets zitten. “9 uur ben ik zeker bij u....”, wordt gemeld en om 9:45 loopt een man met knecht en moddervoeten de kamer binnen. Ik verstom als ik de inhoud van het putje zie en mij realiseer dat deze man het leeg gaat halen. Terwijl hij bezig is mompel ik “wat een shit klus”. Hij antwoord met een veelbetekende knik “tja, je moet wat”.

Obscuur

Het is een donkere koude avond. Een van de slechtste om op het strand van Scheveningen te zijn. Hier werk ik aan een foto-essay over Scheveningen bad. Eerder schreef ik op deze plek over dit gebied. Diezelfde week kwam een opdracht op mijn pad over dit aanhangsel van Den Haag.
Ik fotografeer de teloorgang van de pier. Deze is deels gerenoveerd en deels in verval. In sommige steden is verval mooi zoals in Brighton. In Scheveningen heeft de vermenging van patat cultuur en ramsjcommercie bijgedragen aan het in verval geraakte straatbeeld.
Vanaf het dak van de pier richt ik mij op de ontmoeting van het licht en het donker boven de voortgaande zee. Hoe immaterieel ook lijkt een suggestie van ruimte te ontstaan.
Naast mij nadert een vrouwelijke jogger. Ze stretched en doet haar oefeningen op gepaste afstand. We zijn ons bewust van elkaar aanwezigheid op dit eenzame uur. Ik wil haar niet in de verlegenheid brengen en hou gepaste afstand. Bijna op mijn tenen verplaats ik de camera voor een volgende opname. Maar steeds is zij naast mij en kruisen onze blikken. Bij het verlaten van de pier maakt zij contact. Het gesprek gaat over de mist, het obscure en het leven.

Silves

Het plaatsje Silves ligt in een idyllische omgeving, een fort op de berg van het kleine dorpje en een rivier die de dorpskern doorsnijdt. We zitten op de kade terwijl we eten. Van het ingemaakte zuur springen de tranen in onze ogen, terwijl de zon reflecteert in het zilverkleurige water. Om ons heen hangt de geur van gegrilde vis en benzine dampen van de voorbij rijdende auto’s. In het midden van de weg bezweert een man het verkeer. Zijn boodschap klinkt als het eind der tijden. Niemand kijkt op, niemand stopt, het leven gaat er onverstoorbaar door.

Fractals

Achter een hek staat de bewaker. Hij wisselt de euro’s om in nigeriaanse naira’s. In het voorportaal van de bank waar we staan, heeft de transactie plaats gevonden.
Om toestemming te krijgen voor een foto overtuigd de bewaker ons van het gevaar voor zijn positie. Niemand mag zien dat dit architectonische onderdeel van de bank-fascade door ons wordt afgebeeld. Er is een omkoopbedrag nodig voor zijn weggedraaide blik. Voor vijf minuten krijgen we de tijd het beeld te maken.
Charles zweet en vind het maar niks al die onderhandelingen en zenuwachtige manoeuvres. Het liefst zou hij geldstrooiend door het leven gaan en zijn weg naar vrijheid banen. Bij ons staat de kwestie privaat en publiekelijk voorop, alleen, zo denken kan niet in dit land.